De schattengravers van Hulst
Zaterdag 12 en Zondag 13 september 1998
Hulst. door Nick De Dobbelaere
Meer vraag naar metaaldetectors na miljoenenvondst in Baarle-Hertog
Een dagje wroeten in de aarde op zoek naar een verborgen schat. Adrenaline wanneer de detector plots een
signaal geeft. Ligt er een schat? Of is het oud ijzer? Het lijkt wel een passage uit een kinderverhaal.
Voor Marc Steenbergen en Wilfried Capello uit Hulst is het een dagelijkse bezigheid. We gingen een
kijkje nemen bij Steenbergen Detectors uit Hulst, een gespecialiseerd metaaldetectiebedrijf dat op
bestelling bij u thuis in de tuin komt speuren naar een verborgen schat.
Steenbergen Detectors haalde vorige maand nog het nieuws in binnen- en buitenland toen het bedrijf een
aanzienlijke schat ontdekte op een boerderij in BaarleHertog. De vondst lekte uit en kreeg overal
uitvoerig aandacht van de media. Marc Steenbergen, zaakvoerder van het metaaldetectiebedrijf dat de
ontdekking deed, is er zelf niet meteen rijk van geworden.
Opdracht
"Het was een betaalde opdracht en dan is al hetgene dat je opgraaft automatisch voor de eigenaar
van het perceel. De erfgenamen van de overleden eigenaar hadden me ingehuurd omdat ze waarschijnlijk wel
een vermoeden hadden van de aanwezigheid van een ondergrondse schat. Ik vatte de werkzaamheden met een
nuchtere blik aan. Ik had geen vermoeden dat er iets van die omvang te vinden zou zijn. Dat bleek een
misvatting te zijn," vertelt Marc. De vondst bestaande uit twee goudstaven, een hoop zilverstaven en
gouden en zilveren munten, werd geschat op 21 miljoen frank. Ik wil er me niet over uitspreken, maar dat
lijkt me toch een tikkeltje overdreven," zegt de schatgraver die niet verder over de spectaculaire
vondst wil uitweiden.
Meer interesse
Als we Marc Steenbergen mogen geloven gaan de jongste tijd steeds meer mensen op zoek naar bodemschatten.
Ze doen dat zelf door middel van een metaaldetector of gaan ten rade bij een gespecialiseerd
detectiebedrijf. Sinds de sensationele vondst in Baarle-Hertog is de interesse voor de metaaldetector
nog toegenomen. Marc Steenbergen en Wilfried Capello: "We krijgen ook veel Vlamingen over de vloer die
een metaaldetector willen aanschaffen. Of ze vragen informatie over het gebruik ervan. Vaste klanten
komen dan weer onze mening vragen over voorwerpen die ze opgegraven hebben. Geregeld worden we
gecontacteerd om zelf op een terrein opsporingen te verrichten. Onlangs nog bij een particulier in
Temse waar we in een ondergrondse put verschillende oude kruiken hebben opgegraven. De ervaring leertje
snel hoe vroegere woningen gebouwd waren, dat vergemakkelijkt het speurwerk. Meestal stoten we bijna
toevallig op niet-metalen voorwerpen tijdens graafwerken."
Bij Marc en Wilfried is het schatgraven intussen een obsessie geworden. Naast hun detectie opdrachten speuren
de amateur-archeologen in hun vrije uren geregeld naar historisch waardevolle voorwerpen. "De uitdaging
is eigenlijk dat je nooit op voorhand weet of je iets waardevols zal bovenhalen. De metaaldetector die een
signaal geeft. Dat is voor ons het spannenste moment, een beetje zoals de visser die beet heeft. Al blijft
het natuurlijk altijd afwachten naar het resultaat."
Graafwerk in dienst van archeologie
Detectoramateurs zijn vaak niet de schattengravers waarvoor ze wel eens versleten worden. De zoektocht
naar historisch waardevolle voorwerpen ligt hen nauwer aan het hart dan het vinden van een ondergrondse
goudmijn. Bovendien leveren ze met hun vondsten vaak een schat aan informatie op voor de wetenschap.
"Het archeologische aspect bij onze opgravingen is belangrijker dan het het feit dat we ooit eens
een slag zouden slaan door een schat boven te halen" stellen Marc Steenbergen en Wilfried
Capello eensgezind. "Met al de commotie rond die opgegraven schatten wordt de indruk gewekt dat we
niets anders doen dan naar schatten zoeken, maar er is zoveel meer. We staan archeologen dikwijls bij
tijdens hun zoektochten naar historisch materiaal onder de grond. Door ons toedoen zijn er bijvoorbeeld
negenhonderd verschillende pelgrimsinsignes opgegraven. In de veertiende en vijftiende eeuw droegen
bedevaarders vaak insignes van de bedevaartsoorden waar ze geweest waren. Met onze metaaldetector zijn
we tal van - tot voor kort nog onbekende - pelgrimsinsignes op het spoor gekomen."
Detectorcultuur
Steenbergen Detectors werkt ook vaak samen met de rijksuniversiteit van Leiden, de Archeologische
Werkgroep Nederland en andere officiële instanties. In België zijn we nog niet tot een echte
samenwerking met archeologen gekomen, maar de nodige contacten zijn reeds gelegd. Nederland heeft ook een
grotere detectorcultuur. Alle detectoramateurs kunnen hier ook rekenen op een stichting die een ere-code
oplegt aan haar leden." De echte detectoramateur houdt zich aan een aantal regels. Zo worden
bijvoorbeeld archeologische sites niet geschonden en worden vondsten gemeld aan archeologen. Marc
Steenbergen: "Het valt op dat de meeste mensen die bij ons een metaaldetector kopen vooral
geïnteresseerd zijn in het stukje geschiedenis dat de ondergrond verborgen houdt en niet in het
opdiepen van een schat."
En het echte schatgraven dan?, willen we graag weten. "Wilde verhalen over verborgen geld-
of juwelenschatten hoor je overal. Elk dorp heeft zo wel zijn eigen verhaal uit het verleden. In Hulst
bijvoorbeeld zou de verdwenen schat van koning Nobel uit de Reinaert de vos-sage ergens opgeborgen
liggen nabij de Kriekenpitten. We zijn er voorlopig nog niet naar gaan zoeken. Ik vrees dat het een
fabelachtige schat zal blijven", lacht Wilfried Capello.
Snuffelen in het verleden
Het Eigen vondsten museum toont een deel van de opgravingen die Steenbergen Detectors gedaan heeft. De
bezoeker kan er snuffelen in de ZeeuwsVlaamse geschiedenis.
Roestige en door de tijd getekende kanonballen uit de zestiende eeuw liggen in een hoekje van de tot
museum omgebouwde kelder opgestapeld. Ze worden geflankeerd door hulzen uit de tweede wereldoorlog.
In vitrines liggen de kleinere voorwerpen. Aardewerk uit de vijftiende eeuw, munten en gespen die ruim
zeshonderd jaar oud zijn, een zonnewijzer en een sluitgewicht dat ooit dienst deed als weegschaal.
Het pronkstuk is een zeventiende-eeuwse pelgrimsinsigne van Sint-Hubertus. In een hoek ligt een massa
hedendaagse juwelen.
Strand
Marc Steenbergen: "Die hebben we opgegraven op het strand. Sommige detectoramateurs maken vooral van het
strand hun werkterrein. Ik zelf ben daar niet zo'n liefhebber van. Je vindt er vooral verloren juwelen.
Oude, historische ontdekkingen zal je er zelden doen. ik geef de voorkeur aan een plaats waar je zoekt
zonder dat je weet of er iets ligt. Het is echt een fijn gevoel als je op het eind van de dag tot de
conclusie komt dat je al zo'n honderd oude munten hebt opgegraven."
Detectie van een detector
Wat doet een metaaldetector nu precies? Kost zo'n spul echt stukken van mensen? Reageert de detector op
alle metalen in de bodem? Hoe weetje of er iets waardevols gesignaleerd wordt? Vragen die de leek zich
zoal stelt. We keerden een metaaldetector binnenste buiten en kwamen met het volgende detectieverslag
terug.
Een hedendaagse metaaldetector voor civiel gebruik kost tussen de zeven- en de vijftigduizend frank. Een
makkelijk in de handliggende detector laat een duidelijke biep horen als er metaal in de ondergrond
opgemerkt wordt. De digitale techniek van de moderne detector laat toe bepaalde metalen af te wijzen. Je
kan het apparaat met andere woorden zodanig instellen dat het ongewenste metalen voorwerpen links laat
liggen, zodat de gebruiker niet nodeloos aan het graafwerk begint. Het zoeken op grote terreinen als
akkers vereist een grote detectieschotel. Wil je een bouwput, verzadigd van puin doorzoeken, dan ben je
beter af met een kleinere schotel. De nieuwste types van metaaldetectoren zijn uitgerust met een display
waarop je kan aflezen welk voorwerp er zich wellicht in de ondergrond bevindt en uit welk soort metaal
of legering het bestaat. Je weet meteen ook waar je voor staat, hoe diep je met andere woorden zal
moeten graven.
De moderne schattengraver heeft - zo blijkt - alle techniek in huis om op relatief korte tijd te vinden
wat hij zoekt. We hebben tot slot nog een tip: vergeet de batterijen niet op te laden vooraleer je aan
de slag gaat. De speurtocht zou anders wel eens van bijzonder korte duur kunnen zijn.
Terug naar de kranten.
